Müsahibə
“İran Qarabağ ermənilərinə hərbi və maddi dəstək verir“-MÜSAHİBƏ
Publika.Az saytının suallarını Köln Universitetinin doktorantı, beynəlxalq məsələlər üzrə analitik İbrahim Əhmədov cavablandırır.
- İbrahim bəy, Dağlıq Qarabağ məsələsinin həllində "xalq
diplomatiyası"nın roluna necə baxırsız? Bu proses münaqişənin
həllinə hansısa formada müsbət təsirini göstərə
bilərmi?
- İnternet kimi qlobal məlumat vasitələrinin yayıldığı dövrdə "xalq
diplomatiyası" deyilən fenomen bir seçim məsələsi yox, labüd
gerçəklikdir. Bu fenomenin həm müsbət, həm də mənfi nəticələri
qaçılmazdır. Lakin ənənəvi dövlət diplomatiyasının vasitəsilə
müəyyən qədər mənfi nəticələrin qarşısını almaq mümkündür.
"Xalq diplomatiyası" o deməkdir ki, kimin dost, kimin düşmən
olduğunu xalq özü müəyyənləşdirir və dost-düşmən tərifini müxtəlif
vasitələrlə öz hökumətinə və dünyaya bəyan edir. Siyasi xadimlərdən
fərqli olaraq xalq öz seçimində rasional maraqlardan daha çox
ictimai kimlik və mənəvi dəyərlərə əsaslanır. Bu səbəbdən adətən
duyğu və emosiyalara tabe olur.
Xalq siyasətinin müsbət tərəfi odur ki, daha açıq və səmimidir,
yəni xalqın tarixi iradəsini birbaşa əks etdirir. Mənfi cəhəti odur
ki, insanlar bəzən emosiyalara qapanıb, məlumatsızlıq ucbatından
qəflətən özlərinə zərər gətirə bilərlər.
Hər bir xarici siyasətin uğurlu olması birbaşa dost və düşmən
seçimindən asılıdır. Bu iş əsla bəsit deyil. Məsələn, güclü
olanları özünə dost, zəifləri isə özünə düşmən seçib rahat
yaşayasan. Çox vaxt güclü olan bir dövləti özümüzə dost seçəndə
görürük ki, onun bizə qarşı davranışı səmimi deyil. Bu o deməkdir
ki, özümüzə düzgün dost seçməmişik.
Beləliklə, Azərbaycan xalqının diplomatiyası və Qarabağ
münaqişəsinin çözülməsi onun özünü dərk etməsindən, yəni ictimai
kimliyindən birbaşa asılıdır. Bu proses Azərbaycanda davam
edir.
- Rusiyada yenidən Vladimir Putinin hakimiyyət gəlişi
münaqişənin həlli üçün nələr vəd edir?
- Tarixi baxımdan bəzi qısa məqamlar istisna olmaqla, Rusiyanın
siyasəti Azərbaycana qarşı dəyişilməz olub. Hazırda Cənubi Qafqazda
mövcud olan siyasi durum məhz Rusiya tərəfindən yaradılıb.
Azərbaycanı Qacar dövlətinin tərkibindən ayıran kimi, Rusiyanın
həyata keçirdiyi ilk tədbir azərbaycanlıların yaşadığı əyalətlərdə
süni olaraq, yəni mühacirət yolu ilə erməni əhalisinin sayını
artırmaq olub. Özümüzdən soruşaq: "Səbəb nədir ki, Rusiyanın
siyasəti bizə qarşı əvvəldən bu cür olub?"
Çox güman ki, səbəb Rusiyanın azərbaycanlılara və digər müsəlman
xalqlarına qarşı etimadsızlığıdır. Ermənilər tarix boyu müsəlman
dünyasının "beşinci düşərgəsi" olublar. Deməli, bu siyasətin
kökündə duran ictimai kimlik və mənəvi dəyərlər arasında olan daimi
fərq və ixtilaflardır. Hər hansı dövlət məmurunun dəyişməsi
Rusiyanın xarici siyasətinə kəskin surətdə təsir etməz. Putinin
hakimiyyətə yenidən qayıtması da Rusiyanın Qarabağ məsələsinə
yanaşmasının dəyişməyəcəyi deməkdir.
- Bəzi Qərb ekspertləri Amerika-İsrail cütlüyünün İrana
hücum edəcəyi təqdirdə, bu amildən istifadə edən Azərbaycanın
Dağlıq Qarabağda hərbi əməliyyatlara başlayacağını
proqnozlaşdırırlar. Bu proqnoz nə qədər gerçəkliyi əks
etdirir?
- İsrailin İrana hücumunun Qarabağ münaqişəsinin hərbi yolla
həllinə heç bir ciddi təsiri olmayacaq. Münaqişənin müharibə
mərhələsinə keçməsinin əleyhinə olan İrandan çox, ATƏT-in Minsk
Qrupunun üzvləri və neft idxal edən ölkələrdir. İranda müharibə baş
versə, yaxud rejim dəyişsə Ermənistan və Qarabağ ermənilərinə hərbi
və maddi dəstək verən qüvvələrin nüfuzu zərrə qədər
azalmayacaq.
Əlbəttə, biz arzu edirik ki, İran Ermənistanla sərhədini bağlayıb,
bir müsəlman ölkəsi olaraq işğalçı dövlətlə bütün əlaqələrini
kəssin. Bu, baş versə, müharibəyə ehtiyac qalmaz. Lakin İranda
siyasi rejimin Qərb dövlətlərinin xeyrinə dəyişməsi bu məsələyə
təsir etməyəcək. Ona görə ki, Qərb dövlətlərinin Ermənistana qarşı
münasibəti çox yaxşıdır.
- Bəs, münaqişənin sülh yolu ilə həll edilməməsi bölgədə
müharibə təhlükəsinə şərait yaradırmı?
- Münaqişənin sülh yolu ilə həll edilməməsinin əsas mənfi təsiri
müharibə təhlükəsi deyil. Əsas təhlükə odur ki, münaqişə gec həll
olunsa, iki xalq arasında normal qonşuluq münasibətləri bərpa
edilməyəcək. Hazırkı statusun uzadılması Azərbaycan və Ermənistan
xalqlarının arasında ədavətin şiddətlənməsindən başqa heç bir şey
gətirməyəcək.
Bu münaqişə hətta qan bahasına belə qısa zamanda həll olunsaydı,
ədavət xalqın yaddaşından daha tez silinərdi və çox keçmədən iki
dövlət arasında normal qonşuluq münasibətləri bərpa olunardı.
Publika.Az
Elnur Eltürk
-
Magazin123:15
Nazpəri illər sonra İlhamə Quliyeva ilə küsülü olmasının səbəbini açıqladı - VİDEO
-
Hadisə22:48
Bakı metrosunda OLAY
-
Nida Xəbər 22:24
4 kənd qayıtdı - Növbəti mərhələdə nə var?
-
Dünya22:12
Ukrayna Rusiyanın hərbi obyektlərini vura bilər - NATO-dan TAM DƏSTƏK
-
MDB21:50
95 yaşlı diplomat öldü
-
Nida Xəbər 21:20
Sərhədin delimitasiyası başladı: İrəvan dərhal Tehrana hesabat verdi
-
Magazin120:59
Dilarə səhnə geyimi ilə gündəm oldu - VİDEO
-
Elm və təhsil20:40
Buraxılış imtahanının nəticələri açıqlandı