Azərbaycanda ərəb turistlərə qarşı kampaniyanın sifarişçisi bəlli oldu

Azərbaycan dünyada bütün dinlərin etiqad azadlığının təmin olunduğu tolerantlıq məkanına, eləcə də şiə və sünni məzhəbinin vəhdət namazı qıldığı ölkə olaraq İslam dünyasında həmrəylik simvoluna çevrilib. Bu, Azərbaycan xalqının tarixi ənənələrindən və bu ənənələrə söykənən dövlət siyasətindən qaynaqlanır. İşğalçı Ermənistan istisna olmaqla dünyanın bütün ölkələri ilə mehriban, qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətlərin tərəfdarı olan Azərbaycan heç vaxt bu gün dünyanın bölüşdürülməsi uğrunda gedən mübarizədə ABŞ-ın timsalında Qərb və Rusiya-Çin ikiliyinin timsalında Şərqin, həmçinin bir-birinə düşmən münasibət sərgiləyən İran və İsrailin, eləcə də İslam aləmində liderlik uğrunda mübarizə aparan Səudiyyə Ərəbistanı-İran qarşdurmasının tərəfi olmayıb. Rəsmi Bakı bu cəbhələrin bütün tərəfləri ilə öz milli maraqlarına uyğun və eyni məsafədə münasibətlər saxlayır, hətta bir çox hallarda münaqişəli tərəflərin təhlükəsiz şəraitdə təmaslar qurması üçün öz qapılarını onların üzünə açır. Sabitləşdirici və barışdırıcı mövqeyə malik olan bu balans siyasəti Azərbaycanın dövlət maraqlarına uyğun olduğu kimi, regionun, hətta son illərdə dünya güclərinin təmas qurmaq üçün mütəmadi olaraq Bakını seçmələrini nəzərə alsaq, beynəlxalq birliyin xeyrinədir. Hərçənd, Azərbaycan milli maraqlara söykənən müstəqil siyasətindən dolayı bəzən hədəf halına gəlir.

İrandan rəsmi Bakının müstəqil siyasətinə yönələn növbəti hücum da bu kontekstdə diqqət çəkdi. Son dövrlər İrandan Azərbaycana din üzərindən müxtəlif hücumlar müşahidə olunur, xüsusilə bu ölkənin dini dairələrinə bağlı media orqanları bu istiqamətdə aktiv fəaliyyət göstərirlər. Lakin budəfəki hücumun İran Milli Televiziyasına - İRİB-ə bağlı “Parstoday” agentliyindən edilməsi təlimatın Tehrandakı bəlli çevrələr tərəfindən verilməsi haqqında şübhələrə yol açır, hərçənd, Azərbaycan-İran əlaqələri və iki ölkə rəhbərliyinin qarşılıqlı münasibətləri fonunda bu şübhələrin müzakirəyə ehtiyacı var. O şübhəsizdir ki, İranda müəyyən qüvvələr – onların daha çox radikal dini dairələrə yaxın olduğu aydındır – Azərbaycanın müstəqil xarici siyasətindən narahatdırlar.

“Parstoday” Azərbaycanın Körfəz ölkələri, xüsusilə Səudiyyə Ərəbistanla münasibətlərindən qeyzlənib və bu qeyzlə “Bakı-Ər-Riyad əlaqələri” adı altında silsilə 6 məqalə dərc edib. Məqalələrin ana məqsədi Azərbaycanın ərəb ölkələri ilə iqtisadi, siyasi, hərbi sferalarda əməkdaşlığını hədəfə almaq və bu əməkdaşlığın İrana qarşı olduğunu iddia etməkdir.

2018-ci ilin 20 fevralında Azərbaycanın daxili işlər naziri Ramil Usubovun Səudiyyə Ərəbistanına səfərini və bu ölkənin daxili işlər naziri Əbdüləziz bin Səud bin Naif bin Əbdüləzizlə görüşünü xatırladan sayt iddia edir ki, tərəflər “İrana qarşı etnik siyasəti körükləmək haqqında” razılaşıblar. Həmin tarixdə Azərbaycanın daxili işlər naziri həqiqətən də Ər-Riyadda səfərdə olub və səudiyyəli həmkarı ilə görüşüb. Görüşdə dövlətlərarası müqavilə-hüquqi bazasının təkmilləşdirilməsi çərçivəsində iki ölkənin daxili işlər nazirlikləri arasında işbirliyinin, cinayətkarlıqla mübarizədə əməkdaşlığın genişləndirilməsini nəzərdə tutan hökumətlərarası protokol imzalanıb. Bu, iki ölkənin cinayətkarlıqla birgə mübarizəsini özündə ehtiva edir. Axı iki dövlət arasında sırf cinayətkarlığın qarşısını almaq üçün imzalanan protokol niyə İrana qarşı olsun?!

Sağlam məntiqdən uzaq belə iddiaların sərgiləndiyi məqalələr cənub qonşumuzdakı müəyyən dairələrin Azərbaycanın ərəb ölkələri ilə münasibətlərindən qorxuya düşdükləri açıq şəkildə göstərir. Halbuki, rəsmi Bakı Səudiyyə Ərəbistanı və digər ərəb ölkələri ilə qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətlər qurduğu kimi, qonşu İranla da mehriban, dost münasibətlər saxlayır. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə İran Prezidenti Həsən Ruhaninin dost münasibətləri, Azərbaycan və İranın “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi kimi qlobal əhəmiyyətli layihələri birgə həyata keçirməsi, regionda Azərbaycan- İran-Rusiya; Azərbaycan-Türkiyə-İran üçtərəfli formatlarının birgə əməkdaşlıq nümunəsinə çevrilməsi Bakının Tehrana qarşı hər hansı platformada yer alması iddialarını alt-üst edir. Lakin İranda bəzi dairələr Azərbaycanı Tehran-Ər-Riyad qarşıdurmasında israrla tərəf kimi göstərməyə, Bakının ərəb ölkələri ilə beynəlxalq hüquq çərçivəsindəki münasibətlərini Tehrana qarşı təqdim etməyə cəhd edirlər. Burada diqqət çəkən məqamlardan biri bu cəhdlərin xüsusilə din üzərindən edilməsidir.

“Parstoday” iddia edir ki, Bakının Ər-Riyadla münasibətləri Azərbaycanda, eləcə də bu bölgədə “vəhhabi ideologiyasının” yayılmasına hesablanıb. Lakin real faktlar xəstə təxəyyülün məhsulu olan bu iddiaları sıradan çıxarır:

Birinci iddia: “Bakı-Ər-Riyad münasibətlərinin məqsədi Azərbaycanda vəhhabi təriqətinin genişlənməsidir”.

Azərbaycanda dinindən, məzhəbindən asılı olmayaraq bütün inanclı kəsimlərin etiqad azadlığı təmin olunur, lakin yenə dinindən, məzhəbindən asılı olmayaraq, radikalizmə qarşı ən sərt tədbirlər görülür. Radikalizm çağırışları edən bütün dini cərəyanlara qarşı atılan addımlar, belə cərəyanların üzvlərinin zərərsizləşdirilməsi və qanun qarşısına çıxarılması və digər işlər göz önündədir. Bunun üçün rəsmi statistikaları araşdırmağa ehtiyac yoxdur, yerli medianın “Azərbaycanda vəhhabilər həbs olundu” xəbərlərinə baxmaq yetərlidir.

İkinci iddia: “Azərbaycanda vəhhabi hərəkatına Qamət Süleymanov adından bir zat liderlik edir, Süleymanov Əbu-Bəkr məscidinin imamıdır, bu məscid 2008-ci ildə məhkəmə qərarı ilə bağlansa da, vəhhabilər fəaliyyətlərini yer altında davam etdirirlər” deyə yazan saytın əslində birinci iddiada nə demək istədiyi aydınlaşır.

Bu iddialara 6 məqalə həsr etmək zəhmətinə qatlaşan İrandakı anti-Azərbaycan dairələrin mirzələri Q.Süleymanovun və tərəfdarlarının sələfi olduğunu və radikal çağırışlar etmədiyinin üzərindən səssiz keçirlər. Yəni Azərbaycanda dini radikalizmi özündə ehtiva etməyən bütün ənənəvi və qeyri-ənənəvi dinlər üçün azad mühit mövcuddur, sələfi camaatı da bu mühitdə öz etiqad azadlıqlarından istifadə edə bilirlər. Özünü bu icmanın üzvü kimi təqdim edən, lakin radikal çağırış edənlərin qanun qarşısında cavab verdiyi və cəzalandırıldığı məlumdur.

Üçüncü iddia: “Azərbaycanda şiə məscidləri vəhhabi məscidlərinə çevrilir”.

Azərbaycanda mövcud olan 2246 məscidin əksəriyyəti şiə məscididir. Ölkə əhalisinin əsas kəsiminin inancı olan şiə məzhəbinin bütün müqəddəs məkanları dövlət tərəfindən qorunur, bərpa edilir və ibadət üçün istifadəyə verilir. Bu yaxınlarda dövlətin ali şəxslərinin iştirakı ilə açılmış İmam Hüseyn, Hacı Cavad məscidləri, Naxçıvanda istifadəyə verilən məscid və mədrəsə şiə məbədləridir, Prezidentin şəxsi vəsaiti hesabına tikintisinə başlanan “Fatimey-Zəhra” məscidinin adı da deyilən ittihamlara tutarlı cavab ola bilər. “Parstoday”ın “Məscidlərin vəhhabilərə verilməsi” iddiasının arxasında Azərbaycanda şiə məzhəbinə məxsus inanclı kəsimin həssas məqamlarından istifadə etmək, ölkədə məzhəb qarşıdurması yaratmaq və dini kəsimi dövlətə qarşı qaldırmaq planı dayanır. Bunun üçün faktlar təhrif olunur və ictimai rəyə yanlış informasiyalar ötürülür.

Birinci yanlış: sayt iddia edir ki, “Azərbaycanda radikalizmlə mübarizə bəhanəsi altına vəhhabilərin yerinə şiə qruplara hücumlar edildi”.

Burada İranın dini dairələrinin öz maraqlarını şiə inancı üzərindən yeridilməsi siyasətinin elementləri açıq şəkildə görünür. Və əslində “şiə qruplar” deyiləndə Nardaranda terror aktı həyata keçirən Tale Bağırzadə və qruplaşması nəzərdə tutulur. İranda müəyyən dairələrə bağlı olan bu qruplaşma da məhz şiəlik pərdəsinə bürünərək, Azərbaycan dövlətinin suverenliyinə hücum etmişdi. Dövlət öz suverenliyini təhdid gördüyü terrorçuları sıradan çıxardı. Görünür, hər il Nardaran hadisəsini təntənə ilə qeyd edən, orada məhv edilən terrorçuları “şəhid” adlandıranlar Azərbaycana qarşı planlarından əl çəkməyiblər. Azərbaycana dövlətinə qarşı sui-qəsdə cəhd edən terrorçularla mübarizənin “şiə qruplara hücum” olaraq təqdim edilməsinin altında da təhlükəli oyunun elementləri boy göstərir.Yeri gəlmişkən, İranda Bəlucistanda sünni azlığın hüquqlarını, Xuzistanda ərəbdilli etnik icmanın hüquqlarını müdafiə edənlər “terrorçu” damğası ilə sorğusuz-məhkəməsiz qətlə yetirilir, üstəlik, elə “Parstoday” agentliyi tez-tez ərəbdilli icmanın fəallarına qarşı xaricdə aparılan əcinnə ovunun növbəti qurbanı haqda öz oxucularına “müjdələr” verməyə tələsir.

İkinci yanlış: Bakının ərəb ölkələri ilə münasibətlərini pozmağa çalışan İran KİV-ləri Azərbaycan xalqının həssas nöqtəsi olan Dağlıq Qarabağ məsələsi üzərindən də manipulyasiya edir. İddia olunur ki, “Səudiyyə Ərəbistanı, Kuveyt və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin xeyriyyə təşkilatları Qarabağ müharibəsində qaçqın düşənlərin problemlərindən Azərbaycana nüfuz etmək üçün istifadə etdilər”.

Qarabağ bizim ən həssas nöqtələrimizdəndir, ona görə də bu iddiaların müəlliflərinə Qarabağ müharibəsində “Azərbaycana soğan və saqqız, Ermənistana silah” verən ölkənin kim olduğunu xatırlatmaq lazımdır. Hərçənd, onların bunu unutmaqdıqları şübhəsizdir. Bu gün də Azərbaycan torpaqlarını işğal edən Ermənistanın ayaqda qalmasında başlıca rollardan birini kimin oynadığı fonunda bunu unutmaq mümkündürmü?!

Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Azərbaycana ən böyük dəstək verənlərin ərəb ölkələri, xüsusilə Səudiyyə olduğu da unudulmamalıdır. Səudiyyə Azərbaycan torpaqlarını işğal etmiş Ermənistanla indiyə qədər heç bir diplomatik əlaqə qurmayıb və bütün platformalarda Bakını açıq şəkildə dəstəkləyir. Bu iki fakt kimin Dağlıq Qarabağ məsələsinə münasibətdə necə mövqe tutduğunu ifadə edir.

“Parstoday”ın yanlış və qərəzli iddialar sərgiləndiyi məqalələri absurd yanaşmalarla da zəngindir. İddia olunur ki, “Ər-Riyadın Ermənistanla diplomatik əlaqələr qurmamasına səbəb Qarabağın işğalı ilə bağlı deyil, məqsəd sırf Bakının dəstəyini qazanmaq və Azərbaycanda vəhhabiliyin yayılmasıdır”.

Dağlıq Qarabağın işğalından 24 il keçir, Azərbaycanda vəhhabiliyin yayılması baş tutmayıb, əksinə belə cəhdlər tamamilə sıradan çıxıb, iddiaya inansaq, o zaman “Azərbaycanda vəhhabi ideologiyasının yayılması üçün Ermənistanla diplomatik münasibətlər qurmayan Səudiyyə” 24 ildə bu siyasətindən çoxdan əl çəkməli idi. Bu olmayıb, deməli, belə bir fikri irəli sürmək ya axmaqlıqdır, ya da məqsəd Azərbaycan xalqının gözündə Səudiyyəni qaralamaq məqsədinə xidmət edir. İkinci versiya daha real görünür.

Məqalənin müəllifləri absurd fikirlərini bir az da inkişaf etdirərək, özlərini gülünc vəziyyətinə salırlar. İddia edirlər ki, “Azərbaycan Səudiyyə ilə əlaqələri köklü göstərmək məqsədilə bir çox azərbaycanlı şairin ərəbcə şeirlər yazdığını və bunun iki ölkənin ortaq mədəniyyəti olduğu fikrini irəli sürür. Halbuki ərəbcə yazan azərbaycanlı şairlər ümumilikdə Əhli-beyti mədh ediblər, Səudiyyə isə əsasən Əhli-beytə qarşıdır”.

Bu fikrin İrandakı bəlli dairələrin Əhli-beyti monopoliyaya almaq və öz maraqlarını şiə müqəddəsləri üzərindən yeritmək düşüncəsinin uzantısı olduğu məlumdur. Bu bölgədə Ərəb xilafətinin hökmranlığı dövründə ədəbiyyatda ərəb dili hakim mövqeyə yüksəlmişdi və Azərbaycanın Musa Şəhavat, İsmayil Yəsar, sonrakı mərhələdə Nəsimi və Məhəmməd Füzuli kimi nəhəng şairləri ərəb dilində də şeirlər yazırdılar. İlk iki şəxs ümumən dini şair deyillər, daha çox nəğmə müəllifləri kimi tanınırlar, üstəlik, Əməvi sülaləsi ilə problemləri barədə də hər hansı məlumat yoxdur. Erkən İslam dövründə azərbaycanlılar məvali-ərəb (bənu Sasan-bənu Qəhtan) ziddiyyətlərinə, bu ziddiyyətlərdə birincilərin məkrlə Əhli- beyt üzərindən oyunlar qurmasında iştirak etməmişlər. İslamın sonrakı dövrlərində isə bu ziddiyyətlər arxa plana keçib, İran-Turan mövzusu aktuallşımışdı. Azərbaycanlılar hansı məzhəbə, ideologiyaya yaxın olmalarından asılı olmayaraq Peyğəmbər nəslinə, Əhli-beytə xüsusi sayğı ilə yanaşmış, Azərbaycan poeziyasında da Əhli-beyt sevgisi öz əksini tapır. Son iki söz ustadının əsərlərində ümumilikdə İslamın tərənnümü öz əksini tapır. Təbii ki, onlar biri dini baxışlarına görə hürufi, digəri cəfəri olduğundan Əhli-beytə də əsərlər həsr ediblər, həm də bu əsərləri ana dilində və farsrcadır, ərəbcə olsaydı belə görəsən 6-8 əsr əvvəl, və ya 13 əsər əvvəl yazılmış o əsərlərin o zaman heç İran adı daşımayan indiki ölkə ilə Səudiyyə arasındakı qovğalara nə dəxli var?!

Göründüyü kimi, İranda Azərbaycan və Körfəz ölkələri arasındakı artan xətlə inkişaf edən münasibətləri qaralamaq üçün hər cür vasitəyə əl atan dairələr aktivləşib. Hətta bunun üçün Azərbaycana gələn ərəb turistlərin azərbaycanlıların gözündən salma kampaniyası da aparılır. “Parstoday”da yayımlanan məqalə bu faktı da ortaya çıxartdı. Məqalədə Azərbaycana gələn ərəb turistərinin yerli mədəniyyətə təsir etdiyi, yerli əhalinin onların gəlişinə qarşı olduğu deyilir və sosial şəbəkələrdə müəyyən istifadəçilərin yazdıqlarından bu istiqamətdə “fakt” olaraq istifadə olunur.

Son illər Azərbaycanın turizm sektoru ərəb turistlərin axını ilə canlanıb. Onların gəlişi Azərbaycan iqtisadiyyatına kapital axınını da sürətləndirdi. Turizmin dünyada ən çox gəlir gətirən sektorlardan olduğunu nəzərə alanda, bu inkişaf ölkəmiz üçün olduqca müsbət prosesdir. Amma ərəb turistlərinin Azərbaycana axını həm iqtisadi inkişaf, həm də Azərbaycanla ərəb ölkələrinin münasibətlərində müsbət tendensiya olması baxımından İranda təşviş yaradır. Araşdırmalar təsdiq edir ki, Azərbaycanda ərəb turistləri haqqında mənfi xəbərlərin peyda olması, onların gözdən salınması kampaniyasının arxasında məhz İrandakı bu dairələr dayanır. Onlar əvvəlcə sosial şəbəkələrdə müxtəlif adlar altında ərəb turistləri haqqında mənfi rəylər yayır, sonra həmin rəyləri informasiyaya çevirərək, ictimai rəyə təsir göstərməyə çalışırlar.

“Parstoday”in fəaliyyətini və məqsədini araşdıranda Azərbaycana qarşı bu oyunların hədəfi də aydın olur: etnik separatçılığın təşviqi.

İslam inqilabının əsas təbliğatçısı olduğunu iddia edən bir KİV-in rebrendinqə gedib “Pars” sözündən istifadə etməsi özü qəribə deyilmi? Xatırladaq ki, “pars” müsəlmanlığı qəbul etməyib, Hindistan mühacirət etmiş və orda qucaratilərlə qaynayıb qarışıb, onların etnokonfessional icmasına çevrilmiş zındıqların daşıdığı addır. Zindıqlıq hara İslami təbliğatçılıq hara?

“Parstoday” müxtəlif dillərdə yayımlanır, Azərbaycanla bağlı informasiyaları isə əksər hallarda mənfi yüklüdür. “Parstoday” Azərbaycan dilini öz yayım dillərinə daxil etməyib, Azərbaycan haqda məlumatlar talışca, Türkiyə türkcəsində və... ermənicə yayımlanır. Azərbaycan dilində məlumatların yayılmamasının səbəbi İrandakı azərbaycanlılardır. Çünki Azərbaycan dilində xəbərlər yayılsa əsas oxucu kütləsi Cənubi Azərbaycandakı soydaşlarımız olacaq və bunu zındıq sayt istəmir. Əvəzində sayt erməni və talış dillərində daha fəaldır.

Bu dəst-xətt tanış deyilmi? Axı erməni təbliğat maşını və onların əlində alət olan separatçı nəşrlər də iddia edir ki, Azərbaycan dili və dövləti türkiyəlilər tərəfindən süni şəkildə yaradılıb, Azərbaycanın yerli əhalisi isə irandillillərdir.

Maraqlıdır ki, zındıq adlı KİV talış dilində əski əlifba ilə yox, latın əlifbası ilə yayımlanır. Buna səbəb İranda yaşayan gilək qrupu xalqların assimilyasiyasına mane olmamaqdır. İranda gilək qrupu xalqlarının sürətli assimiliyasiyası-farslaşması gedir, əski əlifba ilə talış dilində məlumatların yayılması isə onların öz dillərini unutmamasına yardımçı ola bilər. Saytın latın əlifbası ilə talış dilində fəaliyyətinin əsas səbəbi hədəf auditoriyasının məhz Azərbaycanda yaşayan talışmənşəli vətəndaşlarımızın seçilməsidir. Azərbaycan vətəndaşı olan talışlar üçün hətta xüsusi terminologiyadan da istifadə olunur. Misal üçün, nazir- vəzir, baş nazir sər-vəzir və s. Bu terminologiyadan separatçı Əlikram Hümbətovun qondarma təşkilatı da geniş şəkildə istifadə edir.

Göründüyü kimi, İRİB-i “Pars”a çevirən zındıqlar hələ də Sasanilərin Qadisiyyədəki biabırçı məğlubiyyətinin ədavətini apararaq bütün ərəblərə və ərəb ölkələri ilə əməkdaşlıqda maraqlı olan Azərbaycana nifrət saçır, bu nifrət isə onları Azərbaycanda etnik separatizmi körükləməyə təhrik edir.

Asif Nərimanlı

(Publika.az)