Pandemiya ilə mübarizədə ön cəbhənin əsgərləri – Onlar özlərini necə qorumalıdır? - SORĞU

Koronavirusu dünyaya qarşı müharibə də adlandırırlar. Bu müharibənin əsgərləri isə tibb işçiləridir. Onlar birbaşa olaraq xəstələrlə təmasda olduqları üçün yoluxmaların artım fonunda həkimlərin də virusa yoluxması və ölüm halları artıb. Təəssüflər olsun ki, onları geyindikləri qoruyucu geyimlər də bəzən qorumaya bilir. Pandemiya ilə mübarizədə çalışan tibb işçilərimizdən də virusa yoluxanlar var. Son günlər bu say xeyli artıb.

Bəs tibb işçiləri bu bəlaya yoluxmamaq üçün nələrə diqqət etməlidir? Bu suala elə onların özü ilə cavab tapmağa çalışdıq.

Publika.az mövzu ilə əlaqədar həkimlərlə aparılan sorğunu təqdim edir:

Baş infeksionist Cəlal İsayev deyib ki, pandemiya dövründəki bütün qayda və qanunlar həkimlər üçün də keçərlidir: “Onlar da adi vətəndaşlar üçün nəzərdə tutulan qaydalara əməl etməlidirlər. Həkimlərimiz diqqətli olsunlar. Onlar xəstələrlə işləyirlər. Buna görə də çox ehtiyatlı davranmalıdırlar. Sosial məsafə, maskalar və bir çox qoruyucu vasitədən düzgün istifadə etməlidirlər.Tövsiyələrə riayət olunmalıdır. Əlləri dezinfeksiya etmək lazımdır. Son günlər virusa yoluxan həkimlərin sayı artıb. Bu isə ondan qaynaqlanır ki, virusa yoluxan vətəndaşların da sayı artıb. Xəstəxanalarda viruslu xəstələr çoxdur. Bəzən həkimlər də təhlükəsizlik qaydalarına əməl etmirlər və yoluxurlar. Onları son dərəcə diqqətli olmağa çağırıram”.

Həkim-terapevt Rəqsanə Cəlilova hesab edir ki, pandemiyadan qorunmaq üçün bütün həkimlər mümkün qədər 2 metr məsafə saxlamalıdırlar: “Əvvəllər bizim iş masamızın yanında xəstələr üçün nəzərdə tutulan stullar olurdu və pasiyentlər orada əyləşirdilər. Amma indi çalışırıq ki, o oturacaqları azı 1 metr uzağa qoyaq və xəstə ilə ara məsafəmiz 2 metr olsun. N95 maskalardan daha çox istifadə etməyə çalışırıq. Endoskopiya ilə məşğul olan əməkdaşlarımız mütləq şəkildə eynək şəklində olan qoruyuculardan istifadə edirlər. Əlcəklər təbii ki, qoruyucu hesab olunmur. Çünki onlar müəyyən saat ərzində mütləq dəyişdirilməlidir. Ona görə də əlcəklə işləyə biliriksə taxırıq, bu istifadə olunmursa mütəmadi əllərimizi yumaqla və dezinfeksiya etməklə virusdan qorunmağa çalışırıq. Otaqlarımızın havasını tez-tez təmizləyirik və dezinfeksiya edirik. Bu şəkildə özümüzü qoruyuruq”.

Pediatr Günay Rəsulova xəstələrin də qoruyucu vasitələrdən istifadə etməsinin vacib olduğunu qeyd edib: “Həkimlər pandemiya ilə mübarizənin ön cəbhəsində ən böyük risk qrupuna aiddirlər. Ona görə də qoruyucu tədbirlərin hər birinə mütləq əməl olunmalıdır. Həm qoruyucu geyim, maskalar istifadə olunmalı, həm də əllərin yuyulması və şəxsi gigiyenaya diqqət yetirmək lazımdır. Əlbəttə ki, xəstə ilə təmasdan qaçmaq mümkün olmadığı üçün xəstələrin də qoruyucu vasitələrdən istifadə etməsi şərtdir. Onlar həkimə müraciət edərkən qoruyucu maska ilə xəstəxanaya daxil olmalıdırlar. Çünki biz maska taxaraq tədbirlərə riayət ediriksə, onlar da buna əməl etməlidirlər. Həkimlər də karantin rejimi qaydalarına əməl etməli və sosial məsafəni qorumalıdırlar. Təəssüflər olsun ki, qoruyucu tədbirlərə riayət olunmasına baxmayaraq, yenə də virusa yoluxan həkimlərimiz var. Bununla yanaşı həyatını itirən həmkarlarımız da var. Bu gün bizim peşə bayramımızdır. Bir həkim olaraq ön cəbhədə olan bütün kolleqalarımı təbrik edirəm və virusdan qorunmaq üçün onlara möhkəm cansağlığı və bol immunitet arzu edirəm, səbr diləyirəm. Ümid edirəm ki, onlar çətin dövrü geridə qoyaraq tezliklə yaxınlarına, əzizlərinə qovuşacaqlar”.

Oftalmoloq Türkan Əfəndiyeva isə bildirib ki, ilk növbədə xəstəxanaya daxil olan bütün xəstələrin maskasının olması önəmlidir: “Xəstəxanaların girişində ziyarətçilərin maskalı olub-olmadığı yoxlanılır. Ancaq girişdən keçəndən sonra, həkim otaqlarına daxil olanda maskalarını çıxarırlar. Buna nəzarət sistemli olmalıdır ki, xəstələr səhiyyə mərkəzləri daxilində maskanı qətiyyən çıxarmasınlar. Bizim klinikanın girişində bu gün müşahidə etdim ki, bütün xəstələrin əli dezinfeksiya edilir və ondan sonra içəri keçmələrinə icazə verilir. Bu, əvvəllər yox idi. Amma indi girişdə hər kəsin əli dezinfeksiya edilir. Bu, çox yaxşı haldır. Çünki virus əl vasitəsilə də yayılır”.

Oftalmoloq klinika daxilində kondisionerlərin işləyib-işləməməsinə də aydınlıq gətirib: “Əsas məsələ də xəstəxanalarda havalandırma sistemlərinin işləməsidir. Kondisionerlərin virusu yaydığı barədə fikirlər var idi. Hətta ictimai nəqliyyatda onları işlətmək istəmirdilər. Ancaq sonradan bu qərar dəyişdi. Klinikaların əksəriyyətində ya mərkəzi havalandırma sistemi ilə otaqlar sərinləşdirilir, ya da kondisionerdən istifadə olunur. Bütün səhiyyə ocaqlarının girişində qızdırma ölçülür və əllər dezinfeksiya edilir. Amma xəstə virusu gizli keçirə bilər və heç bir əlamət hiss olunmaz. Bundan əlavə, qızdırmanı aşağı salmaq üçün dərmanlardan istifadə edə bilərlər və bu hiss olunmaz. Ona görə də kondisionerlərin işləyib-işləməməsi sual altında qalır. Ən əsası isə həkimlər qoruyucu maskalardan istifadə etsinlər”.

Fizioterapevt Sadiq Salami deyib ki, ilk növbədə həkimlər qripə yoluxmamalıdırlar: “Həkimləri başa düşmək lazımdır. Onlar bütün günü yoluxucu xəstəliyi olan xəstələrlə işləyirlər. Həkimlərin bəziləri bu zaman stressə düşürlər. Belə olduğu halda isə immunitet çox aşağı düşür. Buna görə də həmkarlarımız virusa yoluxur. Xəstələrlə aralarında sosial məsafə saxlamalıdırlar. Əgər vacib deyilsə, evdən bayıra çıxmasınlar, mağazalara getməsinlər, ictimai nəqliyyatda olmasınlar. Mən pozitiv insanam və stressi özümə yaxın buraxmıram. İmmunitetimi güclü saxlamağa çalışıram. Çünki immuniteti güclü olana virus təsir etmir. İndi də bunu güclü edən meyvələr yetişib. Həkimlər də, adi vətəndaşlar da bol meyvə-tərəvəz yesinlər. Səhər duranda həyətimizdəki tut ağacının meyvələrindən yeyirəm. Bu mənim səhər yeməyim olur”.

Akqabay Mıradov