Bu şəhərdə küçələr evsizlərlə doludur: amma onlar o qədər xoşbəxtdir ki... - MARAQLI FAKTLAR

İnşaat və memarlıq sənətinin qanunlarına uyğun tikilən tarixi binalar, bir də bəzəkli sarı tramvay mənə heç vaxt görmədiyim keçmişi xatırladırdı. Qışın soyuğu sıra ilə düzülmüş tarixi tikililəri solğun göstərsə də, içəri daxil olanda sizi kifayət qədər modern və rəngli interyer salamlayır. Ümumilikdə bu şəhərdə qədim evlər, abidələr, qəsrlər və saraylar heç vaxt öz cazibədarlığını itirmir, küçələrin hər tini bir film səhnəsi... Bu xüsusiyyətinə görə mən Budapeşti mistik şəhər adlandırardım. Budapeşt deyildikdə ağıla ilk gələnlərdən biri şübhəsiz ki, Dunay çayıdır. Dunayla bütövləşən Szeçeni körpüsü və Macarıstanın milli qüruru sayılan Parlament Binası Budapeştə möhtəşəm gözəllik qatır. Şəhərin Peşt hissəsində yerləşən Macarıstan Parlament Binası həm Macarıstan, həm də Avropa tarixi baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Ancaq əzizi oxucu, macar krallarının yaşadığı 691 otaqlı tarixi abidə haqqında danışmazdan əvvəl, gəlin, sizi əvvələ aparım.

src="/storage/files/upload/560811267e8f7ab019de671c387f279788d20725.jpg" style="width: 511px; height: 638.75px;" class="fr-fic fr-dib">

Publika.az">Publika.az-ın oxucuları üçün bugünkü müasir Budapeştlə bağlı təəssüratlarımı bölüşmək istərdim.

Yerli əhali necə yaşayır, necə əylənir, turistlər və Budapeşt vətəndaşları hansı növ istirahətə üstünlük verir?

Heç vaxt bu şəhərə gəlməyi xəyal etməmişəm, odur ki, xüsusi bir şey gözləmirdim. Ancaq təəssüratlarım gözləniləndən parlaq oldu. Məni ilk təəccübləndirən gecələr işıqlandırılan zəncir körpüləri oldu. Şəhəri necə də bəzəyirlər! Bir gün mütləq öz gözlərinizlə görməlisiniz!

Paytaxt olmasına baxmayaraq, Budapeştdə meqapolislər üçün səciyyəvi təlaş yoxdur. Bəlkə də səhv edirəm, amma görünən odur ki, burada heç kim heç yerə tələsmir. Həyat rəvan və ölçülü şəkildə axır. Dayanacaqlarda heç kim sanki bu, həyatında sonuncu qatarmış kimi tramvay və avtobuslara birdən doluşmur. Bazarlarda və supermarketlərdə macar nənələr məhsulları ehtiyatla nəzərdən keçirir, etiketləri yavaş-yavaş yoxlayır və bəyəndikləri malları hörmə səbətə qoyurlar. Yeri gəlmişkən, ekolojist macarlar parça torbalarını qoltuqlarına almadan bazarlığa getmirlər. Sellofan paketlərdən istifadə edənlər necə deyərlər, gözdən düşür.

Macarların ləng olduqları ilk görüşdən nəzərə çarpır. Bu, yəqin ki, həm də yerli adət-ənənə ilə bağlıdır. Məsələn, Bakıda Yeni il ərəfəsində irili-xırdalı bütün sahibkarlar gecədən sübhədək qaz vurub, qazan doldurduqları bir vaxtda, ayağımı mübarək macar torpağına qoyan kimi, nə görsəm yaxşıdır? Milad bayramı ilə əlaqədar bütün restoran və kafelər, hətta mağazalar da öz fəaliyyətini bir neçə günlük dondurub. Azərbaycanlılardan fərqli olaraq istirahətlərini pula dəyişmirlər və daha çox gecə əyləncələrini sevirlər.

Budapeşt həm də “cızma-qaralamalar” şəhəridir. Gənclər boz, darıxdırıcı divarların çoxunu əlvan rənglərə boyayaraq “öz əsərlərini” diqqət obyektinə çevirə bilirlər. Küçələrdə qraffiti və ya stensil üslubunda işlər həddən artıq çoxdur. Yazılar isə müxtəlifdir – gülməli, ironik, üsyankar və ya adi əlvan rəsmlər.

Macarıstan küçələri ilboyu rusdilli turistlərlə dolub-daşsa da, heç kim rus dilində danışmır. Gənclər ingilis dilində danışırlar, orta yaşlı və yaşlı insanlar isə çox güman ki, ən “məşhur” ifadələri belə başa düşməyəcəklər. Odur ki, hazır olun, əgər bir şey soruşmaq lazımdırsa, bədən dilindən istifadə etməli ola bilərsiniz. Ancaq macarlar olduqca mehriban insanlardır və bir-birinizi başa düşənə qədər sizi dinləməyə davam edəcəklər.

Səmimi deyim, paxıllıq etdiyim başqa bir hadisə o oldu ki, Budapeştdə velosiped və skuter mədəniyyəti çox inkişaf edib. Xüsusi olaraq ayrılmış velosiped və skuter zolaqları yaşılın ən parlaq rəngi ilə işarələnib. Skuter sürənlər üçün yollar kifayət qədər genişdir.

Avropanın ən gözəl şəhərlərindən biri olan Budapeştdə turistlərin heç vaxt biganə qala bilməyəcəyi möhtəşəm bir bina var. Macarıstan Parlament Binası ölkənin milli simvollarından biridir. Bu gün macarların ən çox fəxr etdikləri memarlıq əsərlərindən biri olan bu tarixi binanın 27 giriş qapısı və 691 otağı var. UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil olan Macarıstan Parlament Binasının ümumi uzunluğu 268 metr, eni isə 123 metrdir. 4 mərtəbədən ibarət Parlament Binasının günbəzinin hündürlüyü 96 metrdir. Macarıstan Parlament Binası Müqəddəs Stefan bazilikası ilə birlikdə Budapeştin şəhər mərkəzindəki ən hündür 2 tikilidən biridir. İş o yerə çatıb ki, Budapeştin şəhər mərkəzində bu 2 tarixi binadan hündürü tikilməyib. Parlament binasının tikintisində 40 kq qızıl və 40 milyon kərpic istifadə olunub. Macarlar bu məsələdə çox həssasdırlar. Macarıstan Parlament Binasının tikintisi zamanı görmə qabiliyyətini itirən memar İmre Şteyndl 1902-ci ildə onun tamamlanmasının şahidi olmadan dünyasını dəyişib. Uzun müddət Macarıstan Krallığının müqəddəs tacının sərgiləndiyi bu nəhəng abidə hava şəraitinə görə müntəzəm olaraq restavrasiya edilir. Macarıstan Parlament Binasının bəzi hissələri də müəyyən fasilələrlə qapılarını ziyarətçilərin üzünə açır. Bundan başqa, tarixi binada parlamentin iclasları davam edir. Lakin bilməlisiniz ki, ekskursiyaya bütün otaqları gəzmək daxil deyil. Abidənin mənzərəsi aylı gecələrdə xüsusi rəğbət oyadır...

src="/storage/files/upload/07881f8c08c92aca6ad851d9e7078e6ebf6b2dde.jpg" style="width: 570px; height: 570px;" class="fr-fic fr-dib">

Təbii ki, hər bir şəhərdə kifayət qədər evsiz var. Amma Macarıstandakı qədər evsiz insanla heç vaxt rastlaşmamışam. Digər şəhərlərdəki adi evsizlərdən fərqli olaraq macar evsizləri özlərini kifayət qədər rahat hiss edirlər, xiyabanlarda gizlənmirlər. Onlar özlərini öz ölkələrinin azad və tamhüquqlu vətəndaşları kimi hiss edirlər, bu da onların istədikləri yerdə yatmaq üçün tam konstitusiya hüququna malik olduqları deməkdir. Yoldan keçənlər də bu tamaşaya fikir verməməyə çalışırlar (məşhur turistlərin xatirə üçün şəkil çəkdirməsi istisna olmaqla). Deyəsən, polis də qanunu pozmadıqları müddətdə onlara toxunmur. Bomjlar həqiqətən əksər hallarda qanunu pozmurlar. Buna görə də çox vaxt gözəl sarayların yanında, metroda və küçənin düz ortasında gün işığında dinc yatmış evsizlərə rast gəlmək olar.

Bütün bunlara əlavə olaraq, bugünkü Budapeşt orijinal ekskursiyaları və əyləncələri ilə məşhurdur. Gecə həyatını sevən macarlar həm də “escape room” (Qaçış otağı) adlanan oyun mərkəzləri ilə öyünə bilər. İlk dəfə tanış olduğum bu oyun günün yorğunluğu yuyub aparmaq üçün maraqlı təcrübədir. İntellektual oyunda iştirak edən komanda müəyyən vaxt ərzində müxtəlif və mürəkkəb tapmacaları həll edərək otaqdan çıxış yolu tapmalıdır. Bu cür istirahət, şübhəsiz ki, ekstremal vəziyyətlərdən zövq alan insanların həyatına həyəcan qatacaq. Bu əyləncə həm də klassik axtarış adlanır. İştirakçılar oyunun istənilən mövzusuna üstünlük verə bilərlər: istər manyakdan qaçmaq, istər detektiv hekayəni həll etmək, istər sehirli iksiri tapmaq, istərsə də psixiatrik klinikadan çıxış yolu tapmaq. Hansı janrı seçdiyinizdən asılı olaraq, effektlər bütün axtarışı müşayiət edəcək: qəribə səslər, dəhşətli əşyalar, oyunda qaniçən personajlarla qəfil toqquşmalar və s. Komandanın yeganə vəzifəsi qapalı yerdən mümkün qədər tez çıxmaqdır. Buna nail olmaq o qədər də asan deyil. Lakin məntiqinizə güvənirsinizsə, Budapeşti bu cür oyunları sınamadan tərk etməyin. Burada hər kəs öz zövqünə uyğun bir əyləncə tapacaq. Budapeşt mütləq qayıtmaq istəyəcəyiniz şəhərlərdən biridir.