“Şeyx Sənan”ın baş qəhrəmanı: “Tanrı ilə aramdakı o pünhan münasibəti...” - MÜSAHİBƏ

Tanınmış aktyor Sənan Əlləz bir neçə ay əvvəl müjdə verdi ki, Hüseyn Cavidin “Şeyx Sənan” əsərinin motivləri əsasında 12 seriyalı bədii film çəkilir. Baş rolda isə elə onun özünü görəcəyik. Aktyorun çəkilişdən paylaşdığı bəzi kadrlar layihəyə marağın artmasına səbəb oldu. Çünki biz ilahi eşqi axtaran Şeyx Sənana bu dəfə müasir interpretasiyada baxa biləcəyik.

Aktyor layihə ilə bağlı Publika.az-ın suallarını cavablandırıb və bir çox incə məqamlara aydınlıq gətirib.

“Şeyx Sənanlıq” sadə bir obraz deyil!

- Sənan bəy, bu filmdə baş rolu canlandırırsınız. Öncə bu barədə oxuculara məlumat verərdiniz.

- On iki seriyalı bədii filmdə Şeyx Sənan rolunu oynamışam. Ekran əsəri Hüseyn Cavidin 1914-cü ildə yazdığı “Şeyx Sənan” mənzum dramının müasir dövrə interpretasiyasıdır. Bütün hadisələr müasir dövrdə cərəyan edir. Yaxın zamanlarda İctimai Televiziyanın efirində yayımlanacaq, hazırda montaj prosesi gedir. Biz özümüz də heyət olaraq tamaşaçılar qədər həyəcanlıyıq. Ümid edirik ki, izləyicilərin bəyənəcəyi bir film təqdim edəcəyik.

- Bu rolda sizi gördüyü üçün rejissora təşəkkür düşür. Bizcə, uğurlu seçim olub.

- Məni layiq bildikləri üçün quruluşçu rejissor ları Xəyyam Abdullazadə və Elçin Elxanlıya təşəkkürlərimi bildirirəm. Etimad göstərdilər. Həm də Xəyyam Abdullazadə “Şeyx Sənan”ın ssenari müəllifidir. Həyatda təsadüfi heç nə olmur. Rejissorlar ilk dəfə məni məhz bu rola təyin edib görüşə çağıranda özüm üçün də maraqlı oldu. Çünki valideynlərim adımı “Şeyx Sənan” əsərindən təsirlənərək qoyublar. Yeri gəlmişkən, Tbilisi şəhərində dünyaya göz açmışam. Bilirsiniz ki, Şeyx Sənan gürcü qızı Tamaranı bu şəhərdə görüb bəyənib. Ümumiyyətlə, Tbilisidəki azərbaycanlılar arasında Şeyx Sənan bir övliya kimi qəbul olunur və orda Müqəddəs David Dağı var, Şeyx Sənan bu dağda dəfn olunub. Bizimkilər ona Sənan dağı deyir. 35 il sonra görkəmli dramaturqumuz Hüseyn Cavidin “Şeyx Sənan” dram əsərində oynamaq mənimçün ikiqat məsuliyyət idi. Düşünürəm ki, rolun öhdəsindən layiqincə gələ bilmişəm.

- Şeyx Sənanın axtarışına çıxdığı həqiqətlər onu hara aparacaq?

- Bu axtarışlar onu mənən çox uzaqlara aparacaq, hətta o qədər uzaqlaşacaq ki, ruhu ilə cisminin ayrıldığını hiss edəcək, sonra cisminin ruhuna tabe olduğunu və etiqat etdiyini görəcək. Ruhu da tamam başqa bir istiqamətə - ilahi eşqə doğru can atacaq. İlahi eşqi isə Sənan Tamarada tapacaq. Şeyx Sənan əfsanələrdə, dildən-dilə dolaşan övliya kimi ilahi eşqin dalınca qaçan bir obrazdır, fəqət onun missiyası bununla bitməyib. Bu gün müasir interpretasiyada Şeyx Sənanın ilahi eşqə qovuşmaq arzusu ilə qaçdığı bütün məqamlar öz aktuallığını hələ də qoruyub saxlayır.

- Sizcə, Şeyx Sənan müasir cəmiyyətimiz üçün kimdir və ya nəyi ifadə edir?

- Şeyx Sənan əxlaqı, sözübütövlüyü, əqidəli olmağı, eyni zamanda sevgisi uğrunda hər şeyi qurban verən bir obrazı təmsil edir. Dövrümüzdə onun kimi insanlara az-az rast gəlirik, bəzən heç rast gəlmirik... Çünki “Şeyx Sənanlıq” sadə bir obraz deyil, yaşam tərzidir, həyata münasibət, dəyərlərinə və eşqə sədaqətdir. O, eşqin hicranı və ağrı-acısı ilə vüsala can atmaq deməkdir. Mənə də maraqlıdır ki, müasir dövrdə tamaşaçılar “Şeyx Sənanlığı” bir obraz kimi qəbul edəcək, yoxsa yaşam və həyat tərzi kimi?

Mənim üçün bir çox mətləblər açıldı

- Bəs “Şeyx Sənan”dan sizin payınıza düşən nə oldu?

- Çəkiliş meydançalarında aktyorlar üçün bir çox maraqlı məqamlar olur. Bəzi rollar sənə öyrədir ki, bir də bu tip film və seriallarda çəkilmək olmaz. Elə obrazlar da var ki, “Sənan, sən düzgün yoldasan, bu tip rolları oynasan, daxilən rahat olacaqsan” deyir.

4 aylıq hazırlıq və 50 günlük çəkiliş müddətində mənim üçün bir çox mətləblər açıldı. Aktyor olaraq özümü dərk etməyə kömək edəcək müəyyən proseslərdən keçdim, obrazım həyat yoluma yeni işıq saldı. Təbii ki, burda rejissorların da böyük əməyi var. Xəyyam Abdullazadə ilə Elçin Elxanlının əməyini dana bilmərəm. Çəkiliş prosesində də, hazırlıq dönəmində də uzun-uzadı söhbətlər edirdik. Obrazı hazırlamaq və yaratmaq, daxili aləminə enmək, o katarsisi aşkar etmək üçün çox çalışdıq... Hər bir sualıma ssenari müəllifi kimi Xəyyam dolğun cavablar verirdi və bu, obrazı rahat mənimsəməyə kömək olurdu. Bütövlükdə, Şeyx Sənan obrazı mənə aktyor kimi edə biləcəklərimi və edə bilməyəcəklərimi göstərmək əvəzinə, mənə dedi ki, hər bir vəziyyəti rahat şəkildə daxili aləmindən keçirib oynaya bilərsən.

Tanrı ilə imtahanı onun məhrəmidir

- Şeyx Sənan Xumara qovuşmaqdan ötrü qarşısına qoyulan bütün şərtləri qəbul edir: dini-imanı atır, şeyxlərdən ayrılır, boynundan xaç asır, şərab içir, iki il donuz otarır. Yalnız bir şərti - Quranı yandırmaq təklifini qəbul etmir. Bəs sizin Tanrı qarşısında ən çətin imtahanınız nə olub?

- Tamaraya olan sevgisi ilahidir, ilahi eşqə qovuşmaq üçün qarşısına qoyulan bütün şərtləri yerinə yetirir. Müasir interpretasiyada da görəcəksiniz ki, eyni sujet xətti davam edir.

İcazənizlə, Sənan Əlləz olaraq bu suala cavab verməzdim. Ona görə ki, hər bir insanın Tanrı ilə münasibəti və imtahanı onun məhrəmidir, özünə aiddir. Tanrı ilə aramdakı o pünhan münasibəti oxuculara və sizə aşkar etməyim. Qoy bu sual qalsın Tanrı ilə mənim aramda.

- Kimin və ya nəyin təsirindən hələ də çıxa bilmirsiniz?

- Tez təsirə düşən deyiləm, daxilən daha tez aludə olan insanam. Məsələn, günlərlə baxdığım filmin, ya dinlədiyim musiqinin, ya da oxuduğum kitabın təsirindən çıxa bilmərəm. Həmişə gözəlliyə qiymət verirəm, mənimçün gözəllik ilahi eşqin tərənnümüdür, fərq etməz bu, təbiətin, hansısa bir hekayənin, daxili aləmin və ya bir insanın gözəlliyi ola bilər. Elə gözəlliklər var ki, hələ də birbaşa onun təsirinin altındayam.

- Konfutsi deyir ki, əslində həyat çox sadədir. Onu hər vəchlə çətinləşdirməyə çalışan bizik. Siz nə düşünürsünüz?

- İcazə verin, Konfutsi ilə razılaşmayım. Həyat sadə deyil, aktyor üçün ümumiyyətlə həyat heç vaxt asan olmayıb. Sadə həyat yalnız öz həyatını yaşayan insanların taleyinə yazılıb, alın yazısıdır. İnsanlar da var ki, öz həyatını doğru-dürüst yaşaya bilmir. Bizə isə il ərzində təkliflər gəlir, bu təklifləri dəyərləndiririk və hansısa layihəyə razılıq veririk. Beləliklə, il ərzində bir-iki və daha çox həyat yaşamağa başlayırıq. Bunun da üstünə öz yaşadığımız həyatı gələndə görürük ki, aktyor həyatı ağırdır, xüsusən də mənim üçün həqiqi mənada çətindir. Burda maddi və ya mənəvi çətinlikdən söhbət getmir. Doğru, dürüst və vicdanla yaşamağı nəzərdə tuturam. Bəzən obrazla şəxsi həyatımızdakı hansısa məqamı, hissləri və həyəcanı qarışdırırıq.

- Biz öz həyatımızı özümüz yaradırıq və ona tale deyirik. Yaratdığınız taleyinizdən razısınız?

- Həm aktyor kimi, həm də Sənan Əlləz kimi taleyimdən yerlə-göy qədər razıyam. Karyeramda utandığım obrazlar da, heç adını çəkmək istəmədiyim layihələr də olub. Eyni zamanda mənə pasport ola biləcək rolları da oynamışam. Sevgi ilə doluyam, bunu ətrafım da bilir, ailəmə və övladıma olduqca düşkün bir atayam.

- Hər kəsin puldan savayı nəyə ehtiyacı var?

- Xoşbəxtliyə və insanlığa! Pul insana əlbəttə kapitalist cəmiyyətdə çox lazımdır, lakin hesab edirəm ki, dünyanı gözəllik, cəmiyyəti insanlıq, həyatı isə sülh xilas edəcək. Odur ki, xoşbəxtliyə, gözəlliyə, insanlığa, böyük mənada isə sülhə ehtiyacımız var.

- “Xoşbəxt olmaq istəyirəm” deyən insana nə cavab verərdiniz? Hardan və ya nədən başlasın?

- Deyərdim ki, heç nədən başlamasın. Bir insan xoşbəxt olmaq istəyirsə, deməli, xoşbəxtliyin nə olduğunu bilir ki, ona can atır. Bildiyi xoşbəxtliyə davam etsin. Ümumiyyətlə, heç kimə məsləhət vermirəm və məsləhət verməyi sevmirəm, nə də qəbul edirəm. Yalnız o təqdirdə ki, özüm kiminsə fikrini soruşuram. Məsələhətini qəbul etdiyim sadəcə bir-iki insan var.

Uşaqlıq travmlarımı da sarımaq niyyətində deyiləm

- Nə zaman özünüzü yarımçıq hiss edirsiniz və ya işiniz bu boşluqları doldura bilirmi?

- Natamamlıq kompleksim olmasa da, təəssüf ki, ətrafımda yarımçıq insanlar çoxdur, buna hətta yaşı çox olanlarda da rast gəlirəm. Əlbəttə ki, mənfi cəhətlərim var, onları ört-basdır etmək istəmirəm, müəyyən obrazların yaradılmasında mənə kömək edir. Uşaqlıq travmlarımı da sarımaq niyyətində deyiləm, çünki onların bilavasitə yaradıcılığımda müəyyən təsiri var. Həyatda olduğum kimi yaşamağı sevirəm. Özümü olduğum kimi qəbul etmişəm, başqalarının qəbul edib-etməməyi isə mənimün maraqlı deyil.

- Bəs əzabın böyük yaradıcılıq potensialı olması barədə nə düşünürsünüz?

- Daxili əzab yaradıcılıqda birbaşa iz qoyur, insan dərdin, ağrının nə olduğunu bilməlidir. Böyük faicələrdən keçməyi nəzərdə tutmuram, cəmiyyətə, ümumiyyətlə həyata münasibətdə insanın içində bir ağrı sızıldamalıdır. Məhz bu zaman yaradıcı potensial, istedad daha qabarıq şəkildə üzə çıxır. Duyumlu, həssas deyilsə, ürəyi ağrımırsa, o insan yaradıcılıqdan əsər-əlamət ola bilməz.

Aytən Məftun